exhibitionistic disorder - göstermecilik bozukluğu / teşhircilik bozukluğu
cinsel organını sadece ergenlik öncesi çocuklara, sadece yetişkinlere ya da her iki gruptan kişiye; söz konusu kişinin bilgisi ve beklentisi dışında göstermekten/teşhir etmekten cinsel keyif almaya, cinsel olarak uyarılmaya ya da cinsel arzu duymaya ilişkin hayal (fantasy), dürtü ve davranışları içerir. Halk arasında teşhircilik olarak adlandırılır. Vakanın, kendisini teşhir ettiği diğeriyle cinsel ilişki yaşama arzusu veya arayışı yoktur; cinsel uyarılmaya, teşhire maruz kalan kişinin şaşkınlığı, yaşadığı şok ve korku yol açar. Cinsel hayal veya dürtüler davranışa yansıyabilir, bu da günlük yaşamda belirgin sıkıntı ve işlev kaybına neden olur. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te yaşam boyu için PREVALENS erkekte %2-4 olarak verilmekte, kadındaki oranın çok daha düşük olduğu tahmin edilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Başlıca risk faktörleri arasında travmatik beyin hasarı, EPİLEPSİ, PARALİZİ, DEMANS, TOURETTE BOZUKLUĞU, PARKİNSON DEMANSI gibi nörobiyolojik bozukluklar vardır. Diğer risk faktörleri arasında psikiyatrik bozukluklar (örn., ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU, ALKOL KULLANIM BOZUKLUĞU); psikolojk özellikler (örn., antisosyal davranışlar, pedofilik merak ya da eğilim, cinsellikle aşırı uğraş; çocukluk dönemi cinsel ve duygusal İSTİSMAR yaşantısı) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/Parafililer’de Egzibisyonizm olarak yer alır. DSM-5’te, Parafili Bozuklukları kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F65.2). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi. Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, davranışçı terapiler (örn., gevşeme, sistematik duyarsızlaştırma, örtük duyarlılık geliştirme), problem çözme ve sosyal beceri eğitimi, destek grupları gibi destekleyici teknikler uygulanır. 2. farmakoterapi. Dürtü kontrol bozukluğunu düzenlemek amacıyla, seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs; örn., fluoxetine, escitalopram) kullanılır. Cinsel dürtüleri baskılamak amacıyla testosteron düzeyini düşüren antiandrojen ilaçlar (örn., goserelin acetate, leuprolide acetate) da, vakanın onayını almak koşuluyla, kullanılabilir. [Tanımlayan/açıklayan: Fransız psikiyatr Charles Lasegue (1977; 1816-1883)] bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: gözetlemecilik bozukluğu, sürtünmecilik bozukluğu, cinsel mazoşizm bozukluğu, cinsel sadizm bozukluğu, pedofili bozukluğu, fetişizm bozukluğu, travesti bozukluğu, tanımlanmış diğer bir parafili bozukluğu, tanımlanmamış parafili bozukluğu
