voyeuristic disorder - gözetlemecilik bozukluğu / voyörizm bozukluğu
gözetlenen kişiyle cinsel ilişki yaşama arzusu veya arayışı yoktur, uyarılmayı yaratan gizliliktir. Orgazm, gözetleme sırasında veya sonrasında; gözetleme anı hayal edilerek, mastürbasyon yapılarak sağlanır. Cinsel içerikli hayal ve dürtüler davranışa yansıyabilir, bu da günlük yaşamda belirgin sıkıntı ve işlev kaybına neden olur. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te yaşam boyu için PREVALENS erkekte %12, kadında %4 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Başlıca risk faktörleri arasında travmatik beyin hasarı, EPİLEPSİ, PARALİZİ, DEMANS, TOURETTE BOZUKLUĞU, PARKİNSON DEMANSI gibi nörobilişsel bozukluklar vardır. Diğer risk faktörleri arasında psikososyal özellikler (örn., çocukluk dönemi cinsel ve/veya duygusal İSTİSMAR, cinsellikle aşırı uğraş); psikiyatrik bozukluklar (örn., madde kullanım bozukluğu) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/Parafililer’de Vöyorizm olarak yer alır. DSM-5’te, Parafili Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F65.3). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, davranışçı terapiler (örn., gevşeme, sistematik duyarsızlaştırma, örtük duyarlılık geliştirme), problem çözme ve sosyal beceri eğitimi, destek grupları gibi destekleyici teknikler uygulanır. 2. farmakoterapi: Seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs; örn., fluoxetine, escitalopram) kullanılır. Cinsel dürtüleri baskılamak amacıyla testosteron düzeyini düşüren antiandrojen ilaçlar (örn., goserelin acetate, leuprolide acetate) da, vakanın onayını almak koşuluyla, kullanılabilir. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: göstermecilik bozukluğu, sürtünmecilik bozukluğu, cinsel mazoşizm bozukluğu, cinsel sadizm bozukluğu, pedofili bozukluğu, fetişizm bozukluğu, travesti bozukluğu, tanımlanmış diğer bir parafili bozukluğu, tanımlanmamış parafili bozukluğu
