frotteuristic disorder - sürtünmecilik bozukluğu / frottörizm
bir başkasına, onun bilgisi ve beklentisi dışında sürtünmekten cinsel keyif almaya, cinsel olarak uyarılmaya ya da cinsel arzu duymaya ilişkin hayalleri (fantasy), dürtü veya davranışları içerir. Halk arasında fortçuluk olarak adlandırılır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5 genel nüfusta erkek için PREVALENS %30 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Başlıca risk faktörleri arasında travmatik beyin hasarı, epilepsi, PARALİZİ, DEMANS, TOURETTE BOZUKLUĞU, PARKİNSON DEMANSI gibi nörobiyolojik bozukluklar vardır. Diğer risk faktörleri arasında psikolojik özellikler (örn., antisosyal davranışlar, cinsellikle aşırı uğraş) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/Parafililer’de Fröttörizm olarak yer alır. DSM-5’te, Parafili Bozuklukları kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F65.81). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, davranışçı terapiler (örn., gevşeme, sistematik duyarsızlaştırma, örtük duyarlılık geliştirme), problem çözme ve sosyal beceri eğitimi, destek grupları gibi teknikler uygulanır. 2. farmakoterapi: Seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs; örn., fluoxetine, escitalopram) kullanılır. Cinsel dürtüyü baskılamak için testosteron düzeyini düşüren antiandrojen ilaçlar (örn., goserelin acetate, leuprolide acetate) da, vakanın onayını almak koşuluyla, kullanılabilir. [Tanımlayan/açıklayan: Alman psikiyatr Richard von Kraft-Ebing (1886; 1840-1902), terimi oluşturan Clifford Edward Allen (1960’lar)] bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: gözetlemecilik bozukluğu, göstermecilik bozukluğu, cinsel mazoşizm bozukluğu, cinsel sadizm bozukluğu, pedofili bozukluğu, fetişizm bozukluğu, travesti bozukluğu, tanımlanmış diğer bir parafili bozukluğu, tanımlanmamış parafili bozukluğu
