delayed ejaculation - geç boşalma
erkekte orgazmın belirgin bir şekilde gecikmesi, seyrekleşmesi ya da gerçekleşmemesini içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ya da bulgular a. vaka cinsel açıdan etkin hale geldikten (yaşam boyu) ya da olağan bir cinsel işlevsellik evresinden (edinsel) sonra başlayabilir, b. belli uyarıcı durumundan ya da eş/partnerden bağımsız (yani yaygın olarak) veya belirli bir uyarıcı durumu veya eş/partnerle (yani durumsal olarak) ortaya çıkabilir, c. şiddeti açısından hafif, orta ya da ağır olabilir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus için PREVALENS konusundaki bilginin net olmadığı, ancak şikayeti dile getiren vaka sayısı olarak en düşük cinsel şikayet olduğu belirtilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., 50 yaş ve üzerinde olma); biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., üreme sistemini etkileyen DOĞUMSAL kusurlar, retrograd ejakülasyon, orgazmı kontrol eden pelvik sinirlerin yaralanması, idrar yolu enfeksiyonları; prostatın transüretral rezeksiyonu veya prostatın çıkarılması gibi prostat cerrahisi işlemlerini; diyabetik nöropati, PARALİZİ veya omurilikte sinir hasarı gibi nörolojik hasarlar; hipotiroidizm, hipogonadizm; antidepresan, antihipertansifler, diüretikler, antipsikotik ve antiepileptiklerin yan etkisi; alkol tüketimi); psikiyatrik bozukluklar (örn., madde kötüye kullanımı, depresyon, kaygı, iletişim problemleri); psikososyal özellikler (örn., eşler/partnerler arasında uyumsuzluk ve çatışma); psikolojik özellikler (örn., iş kaybı, bir yakınını kaybetme gibi stresörler, cinsel ve/veya duygusal istismar öyküsü, olumsuz bir yaşam tarzı, performans kaygısı, düşük özgüven); kültürel ve dini özellikler (örn., cinselliğe yönelik tutumlar) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de bu adla geçmemekte olup Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/Cinsel İşlev Bozuklukları’nda Başka Türlü Adlandırılamayan (BTA) Cinsel İşlev Bozukluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Cinsel İşlev Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM: F52.32). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Cinsel hormonlar (örn., testosterone), cinsel davranışla ilgili ilaçlar (örn., oxytocin), boşaltım sistemi ve işlevlerine ilişkin ilaçlar (örn., bethanechol, neostigmine), anksiyolitikler (örn., buspirone) ve antidepresanlar grubundan trisiklik antidepresanlar (örn., desipramine) kullanılır. 2. psikoterapi: Psikanaliz (anne, baba ve çocuk arasındaki cinsel sorunlara neden olduğu düşünülen, çözümlenmemiş çatışmalara odaklanır); davranışçı terapiler (cinsel davranışlara ilişkin yanlış öğrenmeleri, derin kas gevşemesi ve sistematik duyarsızlaştırma yöntemleri ile ortadan kaldırmada kullanılır); bilişsel-davranışçı terapiler (işlevsel olmayan davranışlara yol açan olumsuz duygu ve düşünceleri belirlemede; işlevsel olmayan inançları, tutum ve düşünceleri değiştirmede; yönlendirilmiş mastürbasyon, hisse odaklanma ve duyarlığı sistematik olarak azaltma ve kaygı düzeyini düşürmede); Masters ve Johnson yaklaşımı (eşler/partnerler arasındaki cinsel sorunun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde rol oynayan hatalı davranışları değiştirmeye yönelik ev ödevleri konusunda eğitim vermede); evlilik terapisi (ilişki sorunlarına odaklanan müdahaleler yapmada) uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması, cinsel tepki döngüsü karşılaştırınız: sertleşme bozukluğu, kadında orgazm bozukluğu, kadında cinsel ilgi/uyarılma bozukluğu, cinsel organlarda-pelviste ağrı/içe girme bozukluğu, erkekte düşük cinsel istek bozukluğu, erken boşalma, maddenin/ilacın yol açtığı cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmış diğer bir cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmamış cinsel işlev bozukluğu
