male hypoactive sexual desire disorder - erkekte düşük cinsel istek bozukluğu
cinsel eylem kapasitesinde bir sorun olmadığı halde cinsel (erotik) içerikli düşünce, hayal ya da cinsel etkinlik isteğinin sürekli ya da yineleyici olarak az olması ya da hiç olmamasını içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ya da bulgular a. vaka cinsel açıdan etkin hale geldikten (yaşam boyu) ya da olağan bir cinsel işlevsellik evresinden (edinsel) sonra başlayabilir, b. belli uyarıcı durumundan ya da eş/partnerden bağımsız (yani yaygın olarak) veya belirli bir uyarıcı durumu veya eş/partnerle (yani durumsal olarak) ortaya çıkabilir, c. şiddeti açısından hafif, orta ya da ağır olabilir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te PREVALENS’in koşullara göre değiştiği, ancak şikayetlerin 18-24 yaş aralığında %6, 66-74 yaş aralığında %41 olduğu belirtilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., jinekolojik ve sistemik hastalıklar, ürolojik problemler); psikiyatrik bozukluklar (örn., depresyon, kaygı, iletişim problemler); psikososyal özellikler (örn., eşler/partnerler arasında uyumsuzluk ve çatışma); psikolojik özellikler (örn., iş kaybı, bir yakınını kaybetme stresi, cinsel ve/veya duygusal istismar öyküsü, olumsuz yaşam tarzı, performans kaygısı, düşük özgüven); kültürel ve dini koşullar (örn., cinselliğe yönelik tutumlar) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/ Cinsel İşlev Bozuklukları/Cinsel İstek Bozuklukları’nda Cinsel İstekte Azalma olarak yer alır. DSM-5’te, Cinsel İşlev Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM: F52.0). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Fosfodiesteraz tip 5 (PDE-5) inhibitörleri (örn., sildenafil, tadalafil, vardenafil hydrochloride), anksiyolitikler (örn., buspirone), antidepresanlar grubundan norepinefin-dopamin geri alım inhibitörleri (NDRIs; örn., bupropion) ve testesteron replasmanı kullanılır. 2. psikoterapi: Psikanaliz (anne, baba ve çocuk arasındaki cinsel sorunlara neden olduğu düşünülen çözümlenmemiş çatışmalara odaklanma, cinsel soruların temelinde yatan çatışmaları çözümleme, rüya analizi gibi tekniklerle çocukluktaki olumsuz anılarla yüzleşmede); davranışçı terapiler (cinsel davranışlara ilişkin yanlış öğrenmeleri, derin kas gevşemesi ve sistematik duyarsızlaştırma yöntemleri ile ortadan kaldırmada); bilişsel-davranışçı terapiler (işlevsel olmayan davranışlara yol açan olumsuz duygu ve düşünceleri belirlemede; işlevsel olmayan inançları, tutum ve düşünceleri değiştirmede; yönlendirilmiş mastürbasyon, hisse odaklanma ve duyarlığı sistematik olarak azaltma ve kaygı düzeyini düşürmede); Masters ve Johnson yaklaşımı (eşler/partnerler arasındaki cinsel sorunun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde rol oynayan hatalı davranışları değiştirmeye yönelik ev ödevleri konusunda eğitim vermede); evlilik terapisi (ilişki sorunlarına odaklanan müdahaleler yapmada) uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması, cinsel tepki döngüsü karşılaştırınız: geç boşalma, sertleşme bozukluğu, kadında orgazm bozukluğu, kadında cinsel ilgi/uyarılma bozukluğu, cinsel organlarda-pelviste ağrı/içe girme bozukluğu, erken boşalma, maddenin/ilacın yol açtığı cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmış diğer bir cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmamış cinsel işlev bozukluğu
