female sexual interest/arousal disorder - kadında cinsel ilgi/uyarılma bozukluğu

kadında cinsel etkinliğe yetersiz ilgi duyma; cinsel içerikli (erotik) düşünce ve hayallerin hiç olmaması ya da az olması; cinsel etkinliği başlatamama ya da eşin/partnerin başlatma girişimlerine karşılık verememe; cinsel etkinlik sırasında cinsel coşku ve hoşlanma yetersizliği; herhangi bir cinsel simgenin (iç y ada dış) düşük cinsel ilgi ya da uyarıma yol açması ya da hiç açmaması; cinsel etkinlik sırasında cinsel organlarda yetersiz duyum olmasını içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ya da bulgular a. vaka cinsel açıdan etkin hale geldikten (yaşam boyu) ya da olağan bir cinsel işlevsellik evresinden (edinsel) sonra başlayabilir, b. belli uyarıcı durumundan ya da eş/partnerden bağımsız (yani yaygın olarak) veya belirli bir uyarıcı durumu veya eş/partnerle (yani durumsal olarak) ortaya çıkabilir, c. şiddeti açısından hafif, orta ya da ağır olabilir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te PREVALENS konusunda bilgi olmadığı belirtilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., jinekolojik ve sistemik hastalıklar, menopoz, yaşlılık, başka tür cinsel işlev bozuklukları, madde kötüye kullanımı, ilaç yan etkileri, eşte/partnerde cinsel işlev bozukluğu, genel sağlık sorunları); psikiyatrik bozukluklar (örn., depresyon, kaygı, iletişim problemler); psikososyal özellikler (örn., eşler/partnerler arasında uyumsuzluk ve çatışma); psikolojik özelikler (örn., iş kaybı, bir yakınını kaybetme gibi stresörler, cinsel ve/veya duygusal istismar öyküsü); kültürel ve dini özellikler (örn., cinselliğe yönelik tutumlar) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Cinsel Bozukluklar ve Cinsel Kimlik Bozuklukları/Cinsel İşlev Bozuklukları/Cinsel Uyarılma Bozuklukları’nda Kadında Cinsel Uyarılma Bozukluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Cinsel İşlev Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM: F52.22). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Hormonal tedaviler (örn., sistemik veya vajinal östrojen, hormon replasmanı, androjen takviyesi, estrojen içeren vajinal kremler, testesteron peçi, transdermal testesteron jeli, dilaltı testesteron preparatları), cinsel hormon agonistleri (örn., tibolone), selektif estrojen reseptör modülatörleri (SERM; örn., ospemifene), fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri (örn., sildenafil, vardanafil, tadalafil) ve antidepresanlar grubundan norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörleri (NDRIs; bupropion) kullanılır. 2. psikoterapi: Psikanaliz (anne , baba ve çocuk arasındaki cinsel sorunlara neden olduğu düşünülen çözümlenmemiş çatışmalara odaklanmada, cinsel soruların temelinde yatan çatışmaları çözümlemede, rüya analizi gibi tekniklerle çocukluktaki olumsuz anılarla yüzleşmede); davranışçı terapiler (cinsel davranışlara ilişkin yanlış öğrenmeleri, derin kas gevşemesi ve sistematik duyarsızlaştırma yöntemleri ile ortadan kaldırmada); bilişsel-davranışçı terapiler (işlevsel olmayan davranışlara yol açan olumsuz duygu ve düşünceleri belirlemede; işlevsel olmayan inançları, tutum ve düşünceleri değiştirmede; yönlendirilmiş mastürbasyon, hisse odaklanma ve duyarlığı sistematik olarak azaltma ve kaygı düzeyini düşürmede); Masters ve Johnson yaklaşımı (eşler/partnerler arasındaki cinsel sorunun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde rol oynayan hatalı davranışları değiştirmeye yönelik ev ödevleri konusunda eğitim vermede); evlilik terapisi (ilişki sorunlarına odaklanan müdahaleler yapmada) uygulanır.   bakınız: DSM-5 sınıflandırması, cinsel tepki döngüsü karşılaştırınız: geç boşalma, sertleşme bozukluğu, kadında orgazm bozukluğu, cinsel organlarda-pelviste ağrı/içe girme bozukluğu, erkekte düşük cinsel istek bozukluğu, erken boşalma, maddenin/ilacın yol açtığı cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmış diğer bir cinsel işlev bozukluğu, tanımlanmamış cinsel işlev bozukluğu