rapid eye movement sleep behavior disorder - REM uykusu davranış bozukluğu / hızlı göz devinimleri uykusunda davranış bozukluğu
REM uykusu sırasında yinelenen, uykuyu bozan veya yaralanma riski taşıyan anormal veya yıkıcı nitelikteki hareketleri (örn., konuşma, gülme, haykırma, yakalama, boşluğa yumruk atma, tekmeleme, ayağa kalkma, yataktan sıçrama) içerir. Ataklar uykunun başlangıcından 90 dakika veya daha uzun süre sonrasında, tipik olarak ilk REM döneminin başlangıcında ortaya çıkar: Ataklar REM yoğunluğunun arttığı dönemlerde daha sıktır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus için PREVALENS %.0.38-0.50 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik ve psikolojik faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., erkek olma, 50 yaş ve üzeri olma); altta yatan nörodejeneratif bozukluklar (örn., Parkinson hastalığı, çoklu sistem atrofisi, Lewy cisimcikli major ya da hafif nörobilişsel bozukluk, multiple skleroz, nörobilişsel bozukluklar); kişide ya da aile üyelerinde uyku bozukluğu (örn., narkolepsi, ilaca bağlı REM uykusu davranış bozukluğu); diğer psikiyatrik bozukluklar (örn., depresyon, kaygı, kişilik bozuklukları) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de bu adla geçmemekte olup Eksen I’in altındaki Uyku Bozuklukları/Primer Uyku Bozuklukları/Parasomnialar’da Başka Türlü Adlandırılamayan (BTA) Parasomnia olarak yer alır. DSM-5’te, Uyku-Uyanıklık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Parasomnialar türü altında yer alan alt tür (ICD-10-CM kodu: G47.52). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Öncelikli olarak sedatif, hipnotik ya da anksiyolotik (benzodiazepinler: örn., alprazolam, chlordiazepoxide, clonazepam, diazepam, triazolam), ayrıca demans ve özelde Parkinson demansında kullanılan ilaçlar (örn., pramipexole, donepezil, levodopa), antikonvülsanlar/antiepileptikler (örn., carbamazepine), atipik antipsikotikler (örn., clozapine, quetiapine) ve diğer ilaçlar (örn., melatonin) kullanılır. 2. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: NREM döneminde uykudan uyanma bozuklukları, kâbus bozukluğu, REM uykusu davranış bozukluğu, huzursuz bacaklar sendromu, maddenin/ilacın yol açtığı uyku bozukluğu, tanımlanmış diğer bir insomnia bozukluğu, tanımlanmamış insomnia bozukluğu, tanımlanmış diğer bir hipersomnia bozukluğu, tanımlanmamış hipersomnia bozukluğu, tanımlanmış diğer bir uyku-uyanıklık bozukluğu, tanımlanmamış uyku-uyanıklık bozukluğu