nightmare disorder - kâbus bozukluğu / karabasan bozukluğu

çoğunlukla uykunun ikinci yarısında ortaya çıkan; sağ kalma, güvenlik ya da bedensel bütünlüğe yönelik tehdit durumlarından kaçınmayı içeren; yinelenen ve uzun süreli olan; ileri derecede DİSFORİ ile giden; iyi anımsanan rüyalar biçiminde olan deneyim. Kâbustan uyanıldığında, yönelim yerine gelir ve uyanıklık konumuna geçilir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te PREVALENS, okul öncesi için %1.3-3.9, yetişkinlik dönemi için %1.0-6.0 olarak verilmektedir. Bozukluğun kadınlardaki oranı erkeklerdekine göre daha yüksektir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Birinci derece akrabalarda kabus görme riski 10 kat fazladır. Risk faktörleri arasında psikolojik özellikler (örn., strese yol açan çevresel olaylar); psikiyatrik bozukluklar (örn., ilaç, alkol ve/veya madde kullanımı, kişide ya da ailede uyku bozukluğu, depresyon, kaygı, kişilik bozuklukları) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Uyku Bozuklukları/Primer Uyku Bozuklukları/Parasomnialar’da Kabus Bozukluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Uyku-Uyanıklık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Parasomnialar türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu: F51.5). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Sedatif, hipnotik ya da anksiyolotik (benzodiazepinler: örn., alprazolam, chlordiazepoxide, clonazepam, diazepam); antidepresanlar grubundan trisiklik antidepresanlar (örn., imipramine, desipramine, amitriptyline, chlorpyramine), seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRIs; örn., citalopram, fluoxetine, paroxetinen, sertraline, fluvoxamine) ve diğer ilaçlar (örn., melatonin) kullanılır. 2. vakanın güvenliğine ilişkin önemler: Tetikleyici faktörlerin önlenmesi ve vakanın atak sırasındaki güvenliğinin sağlanmasına yönelik uygulamaları (örn., yaralanmaya neden olabilecek cisimlerin vakanın uyuduğu ortamdan uzaklaştırılması, pencere ve kapıların kilitli tutulması, tehlike yaratabilecek nesnelerin çevreden uzaklaştırılması, zeminin yumuşak bir madde ile kaplanması, atak saatleri bilinen vakalar için programlanmış uyandırma) içerir. 3. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: NREM döneminde uykudan uyanma bozuklukları, REM uykusu davranış bozukluğu, huzursuz bacaklar sendromu, maddenin/ilacın yol açtığı uyku bozukluğu, tanımlanmış diğer bir insomnia bozukluğu, tanımlanmamış insomnia bozukluğu, tanımlanmış diğer bir hipersomnia bozukluğu, tanımlanmamış hipersomnia bozukluğu, tanımlanmış diğer bir uyku-uyanıklık bozukluğu, tanımlanmamış uyku-uyanıklık bozukluğu

Alan Adı:
  • Bozukluk ve Hastalıklar: Nöropsikiyatrik, Klinik Psikolojik
  • Bozukluk ve Hastalıklar: Tedavi

paylaşım

atıf için

Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:
Bilgisayar Programı ve Veritabanı - www.psikolojisozlugu.com (sürüm: 5.2.0/2022)

3835