pyromania - piromani

bilerek ve isteyerek tekrarlı bir şekilde yangın çıkarmayı içerir. Vaka yangın çıkarma ve izleme dürtüsüne karşı koyamaz, yangın ve yangınla ilişkili donanım ve bağlamdan etkilenir, heyecan ve merak duyar. Yangın çıkarmadan önce gerginlik ve duygusal uyarılmışlık yaşar, yangına ve sonrasına tanıklık ederken haz alır, keyiflenir ve kendini rahatlamış hisseder. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus PREVALENS’i konusunda bilgi olmadığı belirtilmektedir. Tekrarlı olarak yangın çıkarma nedeniyle adli sistemde takip edilenler arasında piromani ölçütlerini tam olarak karşılayanların oranı %3.3’tür. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Risk faktörleri arasında çocukluk çağı DAVRANIM BOZUKLUĞU, UYUM BOZUKLUKLARI, DİKKAT EKSİKLİĞİ/HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Başka Bir Yerde Sınıflandırılmamış Dürtü Kontrolü Bozuklukları’nda Piromani olarak yer alır. DSM-5’te, Yıkıcı Bozukluklar, Dürtü Denetimi ve Davranım Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F63.1). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, davranışçı terapiler (örn., gevşeme, sistematik duyarsızlaştırma, örtük duyarlılık geliştirme), problem çözme ve sosyal beceri eğitimi gibi destekleyici teknikler uygulanır. Ebeveyn eğitimi ve aile terapilerinden de yararlanılır. 2. koruyucu müdahaleler: Yangın çıkarma sonucunda yaşanabilecek zararları engellemek amacıyla yangın güvenliği eğitimi verilir. 3. farmakoterapi: Dürtü kontrol bozukluğunu düzenlemek amacıyla duygudurum düzenleyiciler (örn., lithium), antidepresanlar grubundan seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs; örn., citalopram, fluoxetine, paroxetine, sertraline), antikonvülsanlar/antiepileptikler (örn., gabapentin, carbamazepine), opiyat antagonistleri (örn., naltrexone) ve tipik antipsikotikler (örn., cyamemazine) kullanılır. [Tanımlayan/açıklayan: Fransız psikiyatr Jean-Etienne Dominique Esquirol (1838; 1772-1840)]   bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: karşıt olma, karşı gelme bozukluğu, aralıklı patlayıcı bozukluk, davranım bozukluğu, kleptomani, tanımlanmış diğer bir yıkıcı bozukluk, dürtü denetimi ve davranım bozukluğu, tanımlanmamış yıkıcı bozukluk, dürtü denetimi ve davranım bozukluğu