intermittent explosive disorder - aralıklı patlayıcı bozukluk

altı yaştan sonra başlayan bozukluk, saldırgan dürtülerin kontrol edilmesinde zorlanmaya işaret eden tekrarlayıcı davranış patlamalarını içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ve bulgular a. canlı ve cansız nesnelere zarar vermeyle sonuçlanmayan fiziksel veya sözel saldırganlık (örn., öfke nöbetleri, verip veriştirme, sözle sataşma, bağırma); b. eşyaların zarar görmesi ya da insan veya hayvanların yaralanmasıyla sonuçlanan fiziksel saldırı; c. patlama ve saldırganlık şiddetinin, tetikleyici olay ya da bağlamla orantılı olmaması; d. saldırganlığın dürtüsel olması; önceden planlanmış olmaması ya da belirli bir amacının bulunmamasıdır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te bir yıllık PREVALENS %2.7 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik ve biyolojik faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., limbik sistem, orbitofrontal korteks ve amigdalada işlevsel farklılıklar); psikolojik özellikler (örn., 20 yaştan önce fiziksel ve/veya duygusal travma) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Başka Bir Yerde Sınıflandırılmamış Dürtü Kontrolü Bozuklukları’nda İntermittan Eksplosif Bozukluk olarak yer alır. DSM-5’te, Yıkıcı Bozukluklar, Dürtü Denetimi ve Davranım Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F63.81). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, bireysel veya grup olarak problem çözme ve iletişim beceri eğitimi gibi destekleyici teknikler kullanılır. 2. farmakoterapi: Antidepresanlar grubundan seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs; örn., citalopram, fluoxetine, paroxetine, sertraline), antikonvülsanlar/antiepileptikler (örn., gabapentin, carbamazepine, divalproex), tipik antipsikotikler (örn., cyamemazine, loxapine) ve duygudurum düzenleyiciler (örn., lithium) kullanılır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: karşıt olma, karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, piromani, kleptomani, tanımlanmış diğer bir yıkıcı bozukluk, dürtü denetimi ve davranım bozukluğu, tanımlanmamış yıkıcı bozukluk, dürtü denetimi ve davranım bozukluğu