borderline personality disorder - sınırda kişilik bozukluğu / borderline kişilik bozukluğu
erken yetişkinlik döneminde başlayıp süreklilik gösterir. Dürtüsellik ve kişiler-arası ilişkilerde, kendilik algısı ve duygulanımda tutarsızlığı içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ve bulgular arasında a. gerçek veya hayali bir terkedilmeden kaçınmak için çırpınarak uğraşma; b. aşırı göklere çıkarma ve sonra yerin dibine sokma döngüsü içeren gergin ve tutarsız kişiler-arası ilişkiler; c. benlik algısı veya imgesinde belirgin ve sürekli tutarsızlık yani kimlik karmaşası; d. kendine zarar verme olasılığı yüksek olan etkinliklerde (örn., para harcama, cinsel ilişki, madde kullanımı, hızlı araba kullanma) dürtüsellik; e. tekrarlanan intihar tehdidi, girişim ya da davranışı; kendini yaralama; f. duygulanımda tutarsızlık; g. sürekli bir boşluk hissi; h. kontrol edilemeyen şiddetli öfke; i. stresle tetiklenen, geçici paranoid düşünceler veya ciddi dissosiyatif belirtiler vardır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus PREVALENS’inin ortanca değeri %1.6 (en fazla %5.9) olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Gen-çevre etkileşimi ağırlıktadır. Birinci derece akrabalarda SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU olması, riski beş kat artırır. Diğer risk faktörleri arasında ailede psikiyatrik bozukluklar (örn., ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU, DUYGUDURUM bozuklukları, madde kullanımıyla ilgili bozukluklar); nöropsikolojik özellikler (örn., dürtüsellik ve duygu düzenleme ile ilişkili olan amigdala ve prefrontal kortekste düşük aktivasyon); psikososyal özellikler (örn., parçalanmış aile, sözel ve/veya duygusal İSTİSMAR, fiziksel ve/veya cinsel taciz) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen II’nin altındaki Kişilik Bozuklukları’nda Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Kişilik Bozuklukları ana tanı kategorisi, B Kümesi Kişilik Bozuklukları türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu: F60.3). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada diyalektik davranış terapisi, şema odaklı bilişsel terapi, bilinçli farkındalık temelli terapiler, psikodinamik psikoterapiler (örn., transferans odaklı psikoterapi), aile ve grup terapileri gibi destekleyici teknikler uygulanır. 2. farmakoterapi: Bozukluğa özgü bir ilaç yoktur. Eşhastalanım veya ek belirtiler varsa, bunlarla ilgili ilaç kullanılır. [Tanımlayan/açıklayan: Amerikalı psikoanalist Adolph Stern (1938; 1879-1958)] bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: paranoid kişilik bozukluğu, şizoid kişilik bozukluğu, şizotipal kişilik bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu, histriyonik kişilik bozukluğu, narsisistik kişilik bozukluğu, kaçıngan kişilik bozukluğu, bağımlı kişilik bozukluğu, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu, tanımlanmış diğer bir kişilik bozukluğu, tanımlanmamış kişilik bozukluğu
