anorexia nervosa - anoreksiya nervosa
vakanın, yaşı ve cinsiyeti için kabul edilen kilonun altında kalmasına yol açan beslenme ve yeme bozukluğu. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ve bulgular arasında a. vücudun gereksinim duyduğu günlük enerji alımını, belirgin kilo kaybıyla sonuçlanacak şekilde kısıtlama; b. çok düşük bir beden ağırlığında olmaya rağmen, kilo alma veya şişman olmaya karşı aşırı korku nedeniyle, ısrarlı olarak kilo alımını engelleyecek şekilde davranma; c. beden ağırlığı veya şeklinin algılanmasındaki bozukluğa (örn., kendini olduğundan daha kilolu algılama) bağlı olarak; öz-değerin, beden ağırlığı ve şeklinden olumsuz olarak etkilenmesi; d. çok düşük beden ağırlığının sağlık bakımdan olan olumsuzluğunun ısrarcı şekilde reddedilmesi vardır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te kadınlardaki 12 ay PREVALENS’i yaklaşık %0.4 olarak verilmektedir. Kadınlardaki bozukluğun erkeklerdekine oranı 10/1’dir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Risk faktörleri arasında psikososyal özellikler (örn., kültürde kadın bedeninin nesneleştirilmesi, kadının zayıf olmasına ilişkin kültürel baskı, aşırı koruyucu ve/veya kontrol edici ebeveynlik tarzı); kişilik özellikleri (örn., beden imgesi bozukluğu, duygu düzenleme güçlüğü, mükemmeliyetçilik, düşük benlik saygısı); biyolojik yatkınlıklar (örn., aile üyelerinde obezite, çocukluk ve ergenlik döneminde obezite, erken ergenlik, kısıtlayıcı diyet geçmişi) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Yeme Bozuklukları‘nda Anoreksiya Nervoza olarak yer alır. DSM-5’te, Beslenme ve Yeme Bozuklukları ana tanı kategorisi altında yer alan tür (ICD-10-CM kodu: F50.2). Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] DSM-5’teki Alt Türler: a. kısıtlayıcı alt tür (ICD-10-CM kodu: F50.01), b. tıkınırcasına yeme/çıkarma alt türü (ICD-10-CM kodu: F50.02). Tedavi: 1. koruyucu müdahaleler: Fiziksel sağlığı tehdit edecek düzeydeki beslenme yetersizliği ve kilo kaybında tıbbi tedavi ve sağlıklı beslenme eğitimi önceliklidir. 2. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler, psikodinamik psikoterapiler ve aile terapisi gibi destekleyici teknikler uygulanır. 3. farmakoterapi: Bozukluğa özgü bir ilaç yoktur. Eşhastalanım veya ek belirtiler varsa, bunlarla ilgili ilaç kullanılır. [Tanımlayan/açıklayan: 1873’te bağımsız olarak İngiliz tıp doktoru William Withey Gull (1816-1890) ve Fransız tıp doktoru Ernest Charles Lasègue (1816-1883)] bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: pika, geviş getirme bozukluğu, kaçıngan/kısıtlı besin alımı bozukluğu, bulimiya nervosa, tıkınırcasına yeme bozukluğu, tanımlanmış diğer bir beslenme ve yeme bozukluğu, tanımlanmamış beslenme ve yeme bozukluğu
