global developmental delay - global gelişimsel gecikme / genel gelişimsel gecikme
beş yaşın altındaki çocuklarda zihinsel gelişim süreci ya da basamaklarında beklenen değişikliklerin görülememesini içerir. Bu tanı, zihinsel değerlendirmenin yapılamaması (örn., yaşın küçüklüğü) durumunda konulmakta olup vaka bir süre sonra tekrar değerlendirilir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te çocukluk dönemi için PREVALENS %1-3 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik ve biyolojik faktörler ağırlıktadır. Risk faktörleri arasında ailede zihinsel yetersizlik, genetik geçişli Down sendromu, trizomi 18, trizomi 21, Klinefelter Sendromu (XXY), Turner Sendromu (XO), frajil X sendromu, tüberoskleroz, nörofibfomatozis ve fenilketonüri vardır. Diğer risk faktörleri arasında doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasındaki olaylar (örn., asfiksi, DOĞUMSAL komplikasyonlar, erken doğum, çok düşük doğum ağırlığı); bebeğin geçirdiği hastalık ve travmalar (örn., kaza, çocuk istismarı, menenjit, ensefalit); annenin biyolojik /fizyolojik/sağlık özelikleri (örn., diyabet, rubella, sifilis, toksoplazma, influenza, enfeksiyon hastalıklar; gebelik sırasında sigara ve/veya alkol kullanma; bakım ve beslenme yetersizliği; gebelik yaşı) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de bu adla geçmemektedir. DSM-5’te, Nörogelişimsel Bozukluklar ana tanı kategorisi, Entelektüel Yetiyitimleri türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu: F88). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Düşük dozda antipsikotikler (örn., risperidone), antikonvülzanlar/antiepileptikler (örn., sodium valproate, carbamazepine), antidepresanlar grubundan seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRIs; örn., fluoxetine, sertraline) ve duygudurum düzenleyicileri (örn., lithium) kullanılır. 2. özel eğitim: Vakanın bilişsel becerileri, motor becerileri, konuşma, dil, kişilerarası ilişkiler ve öz bakım becerilerindeki güçlüklere odaklıdır. 3. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve/veya uyuncunu artırmada sosyal beceri eğitimi, uğraş terapisi ve aile eğitimi gibi destekleyici teknikler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: entelektüel gelişimsel bozukluk, tanımlanmamış entelektüel gelişimsel bozukluk