sedative, hypnotic or anxiolytic intoxication - sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik intoksikasyonu / dinginleştirici, uyutucu ya da kaygı giderici esrikliği

sedatif, hipnotik ya da anksiyoliitiklerin aşırı miktarlar ve/veya uzun süreler kullanımı sırasında ya da kullanımdan kısa süre sonra ortaya çıkan bozuklukları içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ya da bulgular psikiyatrik bozukluklar (örn., uygunsuz cinsel ya da saldırgan davranış, duygudurum değişkenliği) ve nörolojik hastalık ve bozukluklarla (örn., yargılama bozukluğu, geveleyerek konuşma, koordinasyon bozukluğu, düzgün ayakta duramama, nistagmus, bilişsel bozukluklar, stupor, koma) ilgilidir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus için PREVALENS’in belirsiz olduğu, ancak kullanım bozukluğu olanların yaşamlarında bir zaman intoksikasyon durumuna girdikleri tahmin edilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., kadın olma, 12-17 yaş aralığında olma, düşük sosyoekonomik düzey); biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., tedavi için uzun süreli ve yüksek dozda sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik kullanma, alkol ve/veya madde kullanım bozukluğu); psikiyatrik bozukluklar (örn., depresyon, kaygı bozukluğu) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Madde Kullanımı ile İlişkili Bozukluklar/Sedatif, Hipnotik ya da Anksiyolitikle İlişkili Bozukluklar/ Sedatif, Hipnotik ya da Anksiyoliklerin Yol Açtığı Bozukluklar’da Sedatif, Hipnotik ya da Anksiyolitik Entoksikasyonu olarak yer alır. DSM-5’te, Maddeyle İlişkili Bozukluklar ve Bağımlılık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Maddeyle İlişkili Bozukluklar/ Sedatif, Hipnotik ya da Anksiyolitikle İlişkili Bozukluklar türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu alt türler için bildirilmektedir). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] DSM-5’teki Alt Türler Tedavi: şiddeti açısından a. hafif sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik kullanım bozukluğu eştanısı (ICD-10-CM kodu: F13.129), b. orta derecede ya da ağır sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik kullanım bozukluğu eştanısı (ICD-10-CM kodu: F13.229), c. sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik kullanım bozukluğu eştanısı bulunmamakta (ICD-10-CM kodu: F13.929). Tedavi: 1. tıbbi önlem ve müdahaleler: İntoksikasyon durumundaki vaka uyanıksa, koruyucu ve destekleyici yaklaşımlar uygulanır. Ağır intoksikasyon durumunda, solunumun baskılanması sonucu ölümü engellemeye yönelik tıbbi müdahalelerde bulunulur (örn., ventilasyon, aspirasyon, sıvı-elektrolit dengesinin düzenlenmesi). 2. farmakoterapi: Antikonvülsanlar/antiepileptikler (örn., carbamazepine, gabapentin, topiramate, pregabalin, phenobarbital) ve diğer ilaçlar (örn., melatonin) kullanılır. 3. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler; vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada motivasyon artırma terapisi ve acil durum yönetimi gibi destekleyici teknikler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik kullanım bozukluğu, sedatif, hipnotik ya da anksiyolitik intoksikasyonu, tanımlanmamış sedatif, hipnotik ya da anksiyolitikle ilişkili bozukluk