psychosexual development - psikoseksüel gelişim
klasik psikoanalitik kuramda cinsel gelişimin psişe ve kişiliğe etkilerini içeren evreler dizisi. Kurama göre gelişimi LİBİDO olarak adlandırılan enerji kaynağı tetikler. Bu enerji kaynağı farklı psikoseksüel dönemlerde farklı organlara yönlenir ve orada yoğunlaşır. Her evrenin kendine özgü erotik davranışları vardır. Psikoseksüel gelişim evrelerinde gereksinimleri karşılanmayanlarda, söz konusu döneme FİKSASYON oluşur ve evrenin davranışları kalıcı hale gelir: Bu da belirli kişilik özelliklerine yol açar. Psikoseksüel evreler şunlardır: 1. oral evre (oral stage): 0-1 yaşta, libido, ağız bölgesindedir. Ağız bölgesine ait uyarım ve davranışlar haz verir. İki ardışık alt evreden oluşur. 1a. oral reseptif evre (oral receptive stage): Haz veren eylem emmedir. 1b. oral agresif evre (oral aggressive stage): Haz veren eylem ısırma ve ısırarak koparmadır. Oral evre memenin kaybı ve kronik depresyonla yakından ilişkilidir. Pasif oral evre ya da oral alıcı evre olarak da adlandırılmaktadır. 2. anal evre (anal stage): 1-3 yaşta, libido, makat (anüs) bölgesindedir. Makat bölgesine ilişkin uyarım ve davranışlar haz verir. Zevk veren nesne dışkı, zevk veren eylem dışkılama ya da boşaltma/tutmadır. Kontrol çabasıyla karakterizedir. Tuvalet eğitiminin uygun şekilde verilmesi ve evrenin iyi geçirilmesi kararlı, girişimci ve işbirliğine yatkın kişilik özelliklerine; katı bir tuvalet eğitimi ve dönemde yaşanan olumsuzluklar katı görüşlü, aşırı düzenli ve inatçı kişilik özelliklerine yol açar. İki ardışık evreden oluşur: 2a. anal sadistik evre (anal sadistic stage): Yıkıcı atma ile karakterize olan evrede dışkıyı çıkarıp atma eylemi haz verir. 2b. anal mazoşistik evre (anal mazochistic stage): Nesneyi tutmayı amaçlayan evrede dışkının tutulması haz verir. Anal tutucu dönem olarak da adlandırılır (anal retansive stage). 3. fallik evre (phallic stage): 3-6 yaşta, libido, fallik bölgededir. Cinsellikle ilgili konular, karşı cinsin bedeni merak edilir, cinsel kimlik kazanılmaya başlanır. Zevk veren eylem mastürbasyondur. Erkek çocukta ÖDİPUS KOMPLEKSİ (anneye sahip olma arzusu içinde babayı rakip görme), kız çocukta ELEKTRA KOMPLEKSİ (babaya sahip olma arzusunda anneyi rakip görme) yaşanır. 4. gizil evre (latent stage): 7-11 yaşta, libido etkin değildir. Cinsel ilgiler merkezi önemini kaybetmiştir. Cinsel merak, yerini, sosyal ve zihinsel etkinliklere, kişisel yeteneklere ve akran etkinliklerine bırakmıştır. Evrenin geçirilme biçimi, kişiliği; özerklik ile kimlik karmaşası ve aşağılık duygusu boyutunda etkiler. 5. genital evre (genital stage): 12-18/20 yaşta olup fallik evreyi başarılı geçirmiş olan bireylerde, ilgi odağı; libidinal enerjinin odaklandığı karşı cinsten bir başkasıdır. Bu evrenin başarısı, önceki evrelerin yeterli libidinal enerji ile olumlu geçirilmiş olmasına bağlıdır. Başarılı geçirilen genital evre; nesne sevgisi ile genital cinselliğin bütünleştirildiği yetişkin sevgi tarzı ve tutarlı bir yetişkin kimliği ile sonuçlanır. [Geliştiren/aktaran: Avusturyalı psikiyatr Sigmund Freud (1856- 1939)] bakınız: evre kuramı, gelişimsel kuram, hedonizm karşılaştırınız: Piaget bilişsel gelişim kuramı , Kohlberg ahlak gelişim kuramı
