hypersomnolence disorder - hipersomnia bozukluğu / aşırı uykululuk bozukluğu
gün içerisinde yineleyen uyku EPİZOD’ları, birden uykuya dalma, ana uyku evresi en az yedi saat sürdüğü halde, kişinin kendisini gün boyunca aşırı uykulu hissetmesi, günde dokuz saatin üzerindeki uykunun dahi dinlendirici olmaması, uyandıktan sonra tam uyanık kalmakta güçlük çekme gibi aşırı uykululuk durumlarını içerir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus için PREVALENS %1 olarak verilmektedir. Gündüz saatlerinde uykulu olma şikayeti olanların %5-10’undaki tanı hipersomnia bozukluğudur. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında biyolojik/fizyolojik/ sağlıkla ilgili özellikler (örn., ilaç, alkol ve/veya madde kullanımı, HIV pnömonisi, bulaşıcı mononükleoz, Guillain-Barré sendromu, kafa travması); psikiyatrik bozukluklarlar (örn., ailede uyku bozukluğu, depresyon, kaygı bozukluğu); psikolojik strese yol açan çevresel olaylar vardır.Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Uyku Bozuklukları/Primer Uyku Bozuklukları/Dissomnialar’da Primer Hipersomnia olarak yer alır. DSM-5’te, Uyku-Uyanıklık Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: G47.10). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. farmakoterapi: Stimülanlar (örn., cafeine, ephedrine, pemoline, mazindole, modafinil; amfetaminler: methylphenidate, dextroamphetamine, lisdexamphetamine) kullanılır. 2. uyku hijyenine yönelik uygulamalar (örn., düzenli egzersiz yapma, akşam yemeğinin geç saatte ve ağır olmaması, çevre koşullarının düzenlenmesi, sabah uyanınca yataktan oyalanmadan kalkma, gündüz uyumama, sabah hep aynı saatte kalkma) önerilir. 3. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: insomnia bozukluğu, narkolepsi, solunumla ilişkili uyku bozuklukları, parasomnialar
