stimulant withdrawal - uyarıcı yoksunluğu

yüksek miktarlarda uzun süreli uyarıcı kullanımına son verilmesini (ya da miktarın azaltılmasını) takiben (söz konusu süre birkaç saat ile birkaç gün arasında değişebilir) ortaya çıkan bozuklukları içerir. Davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ya da bulgular arasında yorgunluk, canlı ancak hoş olmayan düşler, uykusuzluk ya da aşırı uyku hali, yeme isteğinde artma, psikomotor retardasyon ya da ajitasyon vardır. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te PREVALENS konusunda bilgi olmadığı belirtilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., erkek olma, düşük sosyoekonomik düzey); psikososyal özellikler (örn., uyarıcılara erişim ve onu elde etme kolaylığı, uyarıcı kullanan akran grubu içinde olma, parçalanmış aile yapısı, ebeveynlerden birinin ölümü, ebeveyn destek ve denetiminde yetersizlik, anne ve baba tarafından uygulanan disiplinde tutarsızlık, suç geçmişi ve/veya hapishane yaşantısı, işsizlik); psikiyatrik bozukluklar (örn., depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni, antisosyal kişilik bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu, uyarıcı ve/veya madde kullanan akran) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Madde Kullanımı ile İlişkili Bozukluklar/Amfetamin (ya da Amfetamin Benzeri Maddelerle) İlişkili Bozukluklar/Amfetaminin Yol Açtığı Bozukluklar’da Amfetamin Yoksunluğu olarak, ayrıca, Kokainle İlişkili Bozukluklar/Kokainin Yol Açtığı Bozukluklar’da Kokain Yoksunluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Maddeyle İlişkili Bozukluklar ve Bağımlılık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Maddeyle İlişkili Bozukluklar/Uyarıcıyla İlişkili Bozukluklar türünün alt türüdür. (ICD-10-CM kodu alt türler için bildirilmektedir). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] DSM-5’teki Alt Türler: a. amfetamin ya da diğer bir uyarıcı yoksunluğu (ICD-10-CM kodu: F15.23), b. kokain yoksunluğu ICD-10-CM kodu: F14.23). Tedavi: 1. farmakoloji: Yoksunluk belirtilerini ortadan kaldırma ya da hafifletmeye yönelik ilaçlar (örn., methadon, buprenorfin, clonidine, naltrexone), diğer ilaçlar (B ve C vitaminleri, melatonin) kullanılır. 2. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler; vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada motivasyon artırma terapisi ve acil durum yönetimi gibi destekleyici teknikler uygulanır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: uyarıcı kullanım bozukluğu, uyarıcı intoksikasyonu, tanımlanmamış uyarıcıyla ilişkili bozukluk