separation anxiety disorder - ayrılık kaygısı bozukluğu / ayrılma anksiyetesi bozukluğu

duygusal bağ kurulmuş bir kişiden ayrılmayı içeren, gelişimsel bakımdan uygunsuz ölçüde şiddetli korku ve endişeyi içerir. Çocukluk kadar yetişkinlik dönemlerinde görülebilen bozukluğun davranışsal/mental ve bedensel belirtiler/belirleyiciler ve bulguları arasında a. evden veya temel bağlanma figüründen ayrı kalmanın ya da bunun gelecekteki olasılığının yol açtığı yoğun ve tekrarlayıcı rahatsızlık hissi; b. temel bağlanma figürünü kaybedeceğine veya hastalık, kaza, afet, ölüm gibi olayların başına geleceğine ilişkin sürekli ve yoğun endişe; c. temel bağlanma figüründen ayrı kalmaya neden olabilecek istenmedik bir durumun (örn., kaybolmak, kaçırılmak, kaza geçirmek, hasta olmak) oluşacağına ilişkin sürekli ve yoğun endişe; d. ayrılık korkusu yüzünden dışarı çıkmayı, evden uzak kalmayı, okula, işe veya başka bir yere gitmeyi reddetme veya bu konuda isteksiz olma; e. evde veya başka bir yerde yalnız kalmayı ya da temel bağlanma figürü olmadan kalmayı istememe, bunun, sürekli ve yoğun olarak korkusunu yaşama; f. temel bağlanma figürü yakında olmadıkça evde veya evden uzakta uyumayı reddetme veya bu konuda isteksiz olma; g. ayrılık temalı kabusları tekrar tekrar görme; h. temel bağlanma figüründen içinde bulunulan anda veya gelecekte ayrı kalma halinin tekrarlanan fiziksel şikayetlere yol açması vardır (örn., baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma). [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te 12 ay için PREVALENS yetişkinde %0.9-1.9, 6-12 yaş grubunda %4.0, ergenlerde %1.6 olarak verilmektedir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Risk faktörleri arasında psikolojik özellikler (mizaç özellikleri: örn., davranışsal ketlenme); psikososyal özellikler (ebeveynlik tarzı: örn., aşırı korumacı, aşırı kontrolcü ya da müdahaleci; stres ve stresörlerin varlığı: örn., bağlanma figüründen ayrı kalma, ölüm, hastalık, boşanma, doğal afet, göç, tayin, taşınma, okul değiştirme) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Genellikle İlk Kez Bebeklik, Çocukluk ya da Ergenlik Döneminde Tanısı Konan Bozukluklar/Bebeklik, Çocukluk ya da Ergenliğin Diğer Bozuklukları’nda Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu olarak yer alır. DSM-5’te, Kaygı Bozuklukları ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu: F93.0). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-TR-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. psikoterapi: Vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada, bozukluğun nüks olasılığını azaltmada bilişsel-davranışçı terapiler gibi destekleyici teknikler uygulanır. 2. farmakoterapi: Psikoterapinin etkili olmadığı durumlarda antidepresanlar grubundan seçici serotonin geri alımı inhibitörleri (SSRIs: örn., citalopram, fluoxetine, paroxetine, sertraline) kullanılır. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: selektif mutizm, özgül fobi, sosyal kaygı bozukluğu, panik bozukluğu, agorafobi, yaygın kaygı bozukluğu, tanımlanmış diğer bir kaygı bozukluğu, tanımlanmamış kaygı bozukluğu