major or mild neurocognitive disorder with Lewy bodies - Lewy cisimcikli majör ya da hafif nörobilişsel bozukluk / Lewy cisimcikleri olan yeğin ya da ağır olmayan nörobilişsel bozukluk
sinsice (insidious) ve sessiz bir şekilde başlayan, yavaş bir şekilde ilerleyen; görsel halüsinasyonlar ve bilişsel gerilemeyle başlayan; dikkat ve uyanıklıkta dalgalanmalar gözlenen; bellek dışındaki bilişsel ve motor alanlara da yavaşça yayılan; kendiliğinden ortaya çıkan parkinsonizm özellikleri gözlenen, giderek yakın çevre tarafından da fark edilen; klinik görüşme ve değerlendirmede belirlenen; nöropsikolojik testlerin yanında, gerekli görülen psikolojik testlerle de raporlandırılan; süreç boyunca günlük iş ve davranışları giderek daha olumsuz şekilde etkileyen, bağımsız davranmayı giderek olanaksızlaştıran ilerleyici nörobilişsel bozukluk. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te genel nüfus için PREVALENS %0.1-5.0 olarak verilmektedir. Tüm demans vakaları içindeki oran %1.7-30.5’dir. Erkeklerdeki bozukluğun kadınlardakine oranı 1.5/1.0’dir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Nörodejeneratif olan bozukluğun nöropatolojik bulgusu Lewy cisimcikleridir. Bunlar alfa-synuclein proteininin, beyin sapı, serebral korteks ve subkortikal beyaz cevherdeki sinir hücrelerinde anormal kümelenmesi sonucu oluşur. Biyolojik ve genetik faktörler ağırlıktadır. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., 60 yaş ve üstünde olma, erkek olma); psikiyatrik bozukluklar (örn., ailede demans ya da özelde Parkinson hastalığı) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de bu adla geçmemektedir. DSM-5’te, Nörobilişsel Bozukluklar ana tanı kategorisinin türüdür (ICD-10-CM kodu alt türler için belirtilmektedir). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] DSM-5’teki Alt Türler: Lewy cisimcikli a. olası (probable) majör nörobilişsel bozukluk: Davranış bozukluklarıyla giden (ICD-10-CM kodu: F02.81), davranış bozukluğuyla gitmeyen (ICD-10-CM kodu: F02.80), b. olabilir (possible) majör nörobilişsel bozukluk (ICD-10-CM kodu: G31.9), c. Hafif nörobilişsel bozukluk (ICD-10-CM kodu: G31.84). Tedavi: 1. farmakoterapi: Asetilkolinesteraz inhibitörleri (AChEIs; örn., donepezil, galantamine, rivastigmine), NMDA-reseptor antagonistleri (örn., memantine), levodopanın beyne ulaşmadan metabolize olmasını periferde önleyen ilaçlar (örn., carbidopa) ve tipik antipsikotikler (örn., haloperidol) kullanılır. Eşhastalanımla ya da ek belirtilerle ilgili ilaçlardan da yararlanılır. 2. psikososyal yaklaşımlar: Vakanın gereksinimleri konusunda aileye eğitim ve danışmanlık hizmeti verilir. [Tanımlayan/ açıklayan: Alman nöropatolog Fritz Jakob Heinrich Lewy (1912; 1885-1950)] bakınız: DSM-5 sınıflandırması, nörobilişsel bozukluklar
