control - kontrol / denetim

1. pozitif bilimlerin amaçlarından dördüncüsü. Araştırmaların, yasa ve ilkelerin (AÇIKLAMA) ya da KURAM’ların ortaya koyduğu ilişkilere dayanır. Amaç, bu ilişkilere dayanarak davranışları istenilen düzeylere getirmek, onları düzenlemek ya da değiştirmektir. Örnek: YERKES DODSON YASASI’na göre kaygı arttıkça performans da artar. Orta düzey bir kaygıdan sonra ise performans giderek düşer. Performansı (yani davranışı) belirli bir düzeye getirmede bu ilişkiden yola çıkılır, belirli düzeyde kaygı yaratarak belirli bir düzeyde performans elde edilir. 2. deneydeki diğer tüm koşul ve değişkenleri düzenleyerek (yani kontrol ederek) BAĞIMLI DEĞİŞKEN'deki değişimin yalnızca BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN'in değişimlenmesine atfedilebilmesini sağlama. Böyle bir durumda sonuçlar sadece deney koşullarından kaynaklanacak, başkaca hiçbir etkenin sonuçlar üzerinde etkisi olmayacaktır. 3. olay, durum, davranış ya da insanları etkileme, bunlar üzerinde otorite ya da güç sahibi olma. bakınız: bozucu etki, karıştırıcı değişken karşılaştırınız: açıklama, betimleme, yordama