amnestic syndrome - amnestik sendrom / amnezik sendrom
bilişsel fonksiyonların korunduğu ancak yeni edinilmiş bilgilerin saklanamadığı durum. Yeni bilgileri öğrenme ve bunları uzun-süreli depoya aktarma yeteneği bozulmuştur. Sendroma yol açan lezyonlar hippokampus, hippokampusun forniks ve septuma yansımaları (projeksiyon) ve orta talamik nukleustadır. Türleri: a. anterograd amnezi / ileriye-dönük bellek kaybı (anterograde amnesia): hastalık ya da cerrahi işlem sonrasında yeni öğrenmelerin yapılamaması, söz konusu zaman noktasından sonraki deneyimleri, edinilen bilgileri bellekte tutabilme yeteneğinin bozulması. Örnek: İnme sonucunda, ileriye dönük belleği bozulmuş olan yetişkin, inmeden sonra tanışmış olduğu birinin ismini hatırlayamaz ama yakın çocukluk arkadaşının ismini hatırlar. Amnezi, sunulan malzemenin veya sunumun yapıldığı duyusal modalitenin türünden bağımsızdır. b. çocukluk amnezisi (infantile amnesia) kişinin çocukluğundaki olayları hatırlayamaması. c. disosiyatif amnezi (dissociative amnesia) sıradan bir unutkanlık ile açıklanamayan, genellikle travmatik nitelikteki kişisel bilgileri hatırlayamama şeklinde oluşan bellek kaybı. d. fokal geriye-dönük bellek kaybı (focal retrograde amnesia) yeni öğrenmeler yapma yeteneğinin nispeten korunmuş olduğu şiddetli ve kalıcı retrograd amnezi. e. histerik amnezi / paramnezi (hysterical amnesia / paramnesia) duygusal açıdan rahatsız edici deneyimden kaynaklanan, çarpıtılmış olan, gerçekle hayalin birbirine karıştığı bellek. Nörolojik temeli bulunmamaktadır; bu nedenle psikojenik amnezi olarak da adlandırılmaktadır. Örnekler: ZİHİNSEL BULANIKLIK, DÉJÀ VU f. kaynak amnezisi (source amnesia) bir bilgi ya da anıyı hatırlayabilme, ancak bunun kaynağını hatırlayamama; g. laküner amnezi (lacunar amnesia) belirli bir olayı hatırlayamama; h. posthipnotik amnezi (posthypnotic amnesia) hipnoz sırasındaki olayların unutulması, bu eski anıların tekrar hatırlanmasının mümkün olmaması; i. retrograd amnezi / geriye-dönük bellek kaybı (retrograde amnesia) hasar, hastalık ya da cerrahi işlemlerden önce yaşanan olay ve deneyimler ya da öğrenilmiş olan bilgilere ilişkin bellek kaybı; bilgileri bellekte tutabilme yeteneğinin bozulması. Örnek: İnme sonucunda, geriye-dönük belleği bozulmuş olan kişi, inmeden sonra tanışmış olduğu birinin ismini hatırlar ama inme (stroke) öncesinde tanışmış olduğu kişinin adını hatırlayamaz. Geriye-dönük bellek kaybının süresi zamanla kısalır. Ancak travmatik olayın gerçekleştiği zaman noktasına yakın olaylara ilişkin bellek kaybı genelde kalıcıdır. j. transient global amnesia / geçici global amnezi ani başlayan, 24 saat içerisinde sona eren akut amnezi. Geçici global amnezide yönlenim bozukluğu vardır ve yeni olaylar bellekte saklanamaz. Hasta son edinilmiş olan bilgiler için yoğun bir retrograd amnezi yaşar. Temporal gradyent aylarca öncesine uzanabilir. Ani bedensel değişikliklere yol açan durumlar (örn., soğuk duş, cinsel ilişki, güçlü duygusal deneyimler) geçici global amnezi ortaya çıkarabilir. k. travma-sonrası amnezi (post-traumatic amnesia: PTA) kafa travması veya nörolojik travmalarda, bilincin yerine gelmesinden sonra gözlenir. Yeni anıların oluşturulamaması veya yakın geçmiştekilerin hatırlanamamasını içerir. PTA, dinamiği açısından, bir anterograd amnezidir. Amnezinin süresi, genelde, iyileşme derecesinin yordayıcısıdır. l. travmatik amnezi (traumatic amnesia) kafa yaralanması sonucunda oluşan bellek kaybı. Genellikle geçicidir; amnezinin süresi yaralanmanın derecesine bağlıdır ve diğer fonksiyonların iyileşmesi konusunda bir gösterge niteliğindedir.
