obstructive sleep apnea hypopnea - obstrüktif uyku apne hipopnesi / tıkayıcı uyku apne hipopnesi
uyku sırasında tekrarlanan tam ve kısmi (sırasıyla, APNE ve HİPOPNE) üst solunum yolu obstrüksiyon EPİZOD’larını ve kan oksijen satürasyonundaki azalmayı içerir. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te PREVALENS, çocukluk dönemi için %1-2, orta yetişkinlik dönemi için %2-15, yaşlılık dönemi için %20 olarak verilmektedir. Erkeklerdeki bozukluğun kadınlardakine oranı 2-4/1’dir. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Genetik, psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Birinci derece akrabalarda, genel nüfusa göre iki kat daha fazla görülmektedir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., erkek olma, 40-65 yaşında olma); biyolojik/fizyolojik/sağlıkla ilgili özellikler (örn., menopoz döneminde olma, boyun çevresinin erkekte 43cm’den, kadında 38 cm’den kalın olması, maksiller-mandibular retrognati, mikrognati); ilaç ya da madde kullanımı (örn., benzodiazepin, barbitürat, hipnotik, trisiklik antidepresan, antihistaminik); genetik, endokrin ve/veya psikiyatrik hastalık/bozukluklar (örn., Down sendromu, Treacher Collin sendromu, akromegali, adenotonsiller hipertrofi); psikiyatrik bozukluklar (örn., kendinde veya ailede uyku bozukluğu, nörobilişsel bozukluk, depresyon, kaygı bozukluğu) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Uyku Bozuklukları/Primer Uyku Bozuklukları/Dissomnialar’da Solunumla İlişkili Uyku Bozuklukları olarak yer alır. DSM-5’te, de Uyku-Uyanıklık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Solunumla İlişkili Uyku Bozuklukları türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu: G47.33). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Tedavi: 1. sürekli pozitif hava yolu basıncı uygulaması (continuous posistive airway pressure: CPAP): Üst solunum yolunun kollabe olmasını (sönme, çökme) engeller. Böylece solunum çabası azalır, apne ortadan kalkar, oksijen satürasyonundaki düşüklük ve kardiovasküler sorunlar azalır. Uyku yapısındaki düzelmelere bağlı olarak gün içi sıkıntılar ortadan kalkar. 2. cerrahi yöntemler: Nazal, retropalatal ve retrolingual bölgeyi açmaya yöneliktir. Örnekler: Üst hava yolu by-pass işlemi (trakeotomi), nazal işlemler (örn., septoplasti, fonksiyonel rinoplasti, nazal polipektomi), oral, orofaringeal ve nazofaringeal işlemler (örn., uvulopalatofaringoplasti, faringoplasti, tonsillektomi), hipofaringeal işlemler (örn., dil küçültme, dil ilerletme/stabilizasyon), laringeal işlemler (örn., epiglottoplasti, hiyoid askısı), geniş bir hava yolu sağlamaya yönelik işlemler (örn., maksillomandibuler ilerletme, bariatrik cerrahi). 3. oral aparatlar: Hava yolunu mandibula veya dili öne çekerek ya da yumuşak damağı stabilize ederek genişletmede kullanılır. 4. uyku hijyenine yönelik uygulamalar (örn., düzenli egzersiz yapma, sigara ve/veya alkol kullanmayı bırakma, gündüz uyumama, kilo verme, yatmadan önce sedatif ya da hipnotik ilaç kullanmama) önerilir. bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: merkezi uyku apnesi, uyku ile ilişkili hipoventilasyon, sirkadiyen ritimle ilgili uyku-uyanıklık bozuklukları
