cannabis use disorder - kenevir kullanım bozukluğu / kannabis kullanım bozukluğu

kenevirin fiziksel ve/veya psikolojik etkilerine karşı yoğun duyarlık (SENSİTİVİTY) gelişmesi, maddeyi elde etmeye ve kullanmaya yönelik yoğun arzu ve gereksinim duyulması; maddeye kompulsif bir şekilde erişmeye çalışma ve onu kullanma; maddenin kullanımını sınırlandıramama, maddeye erişim engellendiğinde olumsuz duygular sergileme; maddeye bağlı davranışsal/mental ve bedensel sıkıntılar yaşama, işlevsellik alanlarında (örn., sosyal, mesleki, medeni, okul) sorunlarla karşılaşma. Maddenin uzun süre ve/veya alışılmışın dışında kullanılması durumunda bazı sonuçlar söz konusu olur: a. maddeye farmakolojik anlamda DUYARLILAŞMA oluşabilir (artan etkililik; daha önce etkili olmayan miktar etkili hale gelir, başlangıçtakinden daha güçlü tepkiler ortaya çıkar), b. maddeye TOLERANS gelişebilir (azalan etkililik; daha önceki miktarla elde edilen etki belirgin şekilde azalır, aynı etkiyi elde etmek için miktarın artırılması gerekir), c. madde bırakıldığında YOKSUNLUK SENDROMU oluşur. [Bozukluğa ilişkin belirtilerin/belirleyicilerin tam listesi ve TANI ÖLÇÜTLERİ için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Epidemiyoloji: DSM-5’te 12 aylık PREVALENS 12-17 yaş grubunda %3.4, 18 yaş ve üstü yetişkinlerde %1.5 olarak verilmektedir. Yetişkin erkekler ve yetişkin kadınlara (sırasıyla, %2.2 ve %0.8) oranla 12-17 yaşları arasındaki erkekler ve kızlarda (sırasıyla, %3.8 ve %3.0) daha sık görülür. [Diğer bazı epidemiyolojik bulgular için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] Etiyoloji: Psikolojik ve çevresel faktörler etkilidir. Risk faktörleri arasında demografik özellikler (örn., erkek olma, 12-17 yaş aralığında olma, düşük okul başarısı, okulu terk etmiş olma, bekar olma); psikososyal özellikler (örn., maddeye erişim ve onu elde etme kolaylığı, madde kullanan akran grubu içinde olma, parçalanmış aile, ebeveynlerden birinin ölümü, ebeveyn destek ve denetiminde yetersizlik, anne ve baba tarafından uygulanan disiplinde tutarsızlık, işsizlik); psikiyatrik bozukluklar (örn., kaygı, depresyon, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu, davranım bozukluğu psikoz) vardır. Sınıflandırma/Tanılama: DSM-IV-TR’de, Eksen I’in altındaki Madde Kullanımı ile İlişkili Bozukluklar/Kannabisle İlişkili Bozukluklar/ Kannabis Kullanım Bozukluklarında Kannabis Bağımlılığı ve Kannabis Kötüye kullanımı olarak yer alır. DSM-5’te, Maddeyle İlişkili Bozukluklar ve Bağımlılık Bozuklukları ana tanı kategorisi, Maddeyle İlişkili Bozukluklar/Kannabisle İlişkili Bozukluklar türünün alt türüdür (ICD-10-CM kodu alt türler için bildirilmektedir). [Ana tanı kategorisi altındaki tür (type) ve alt türlerin (subtype) kapsamlı dökümü için DSM-5’e (Köroğlu, 2014) bakınız.] DSM-5’teki Alt Türler: şiddeti açısından a. hafif (ICD-10-CM kodu: F12.10), b. orta derecede (ICD-10-CM kodu: F12.20), c. ağır (ICD-10-CM kodu: 12.20). Tedavi: 1. farmakoterapi: Antidepresanlar grubundan serotonin geri alım inhibitörleri (SSRIs; örn., fluoxetine, escitalopram, sertraline), serotonin ve noradrenalin geri alım inhibitörleri (SNRIs; örn., venlafaxine), anksiyolitik (örn., buspirone), atipik antipsikotikler (örn., quetiapine, risperidone, olanzapine) ve delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) kullanılır. 2. psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapiler; vakanın genel uyum ve uyuncunu artırmada motivasyon artırma terapisi gibi destekleyici teknikler uygulanır.   bakınız: DSM-5 sınıflandırması karşılaştırınız: kenevir intoksikasyonu, kenevir yoksunluğu, tanımlanmamış kenevirle ilişkili bozukluk

Abbreviation/Symbol: CUD
Alan Adı:
  • Bozukluk ve Hastalıklar: Nöropsikiyatrik, Klinik Psikolojik
  • Bozukluk ve Hastalıklar: Tedavi

paylaşım

atıf için

Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:
Bilgisayar Programı ve Veritabanı - www.psikolojisozlugu.com (sürüm: 5.2.0/2022)

3835