alexia - aleksi / okuma yitimi
serebral yaralanma veya hastalık sonucunda okuma yeteneğinin tam kaybı. Okuma yeteneğinde kısmi kayıp ya da bozukluk içeren gelişimsel bozukluklar grubu DİSLEKSİ olarak anılır. Okuma bozukluğu türleri: a. afazik aleksi (aphasic alexia) okuduğunu anlama ancak sesli okumanın bozulması biçimindeki okuma bozukluğu. b. agrafi eşliğinde aleksi (alexia with agraphia) genelde sol parietal lob (angular girus) lezyonlarından kaynaklanan okuma ve yazma bozukluğu. c. agrafi olmaksızın aleksi (alexia without agraphia) yani saf aleksi (pure alexia) genelde sol görsel korteksi ve posterior korpus kallosumu etkileyen, dil açısından başat hemisferin posterior serebral arter bölgesindeki büyük iskemik lezyonlarla ilişkilendirilen, yazma bozukluğu olmaksızın ortaya çıkan kazanılmış okuma bozukluğu. d. çevresel aleksi (peripheral alexia) dikkat aleksisi, ihmal aleksisi ve hemianopik aleksiyi içerir. e. çevresel disleksi (peripheral dyslexia) görsel bilgi işlemleme kusurlarından kaynaklanan okuma bozukluğu. Görsel girdilerin, yazılı kelimelerin depolanmış temsilleriyle ilişkilendirilememesinden kaynaklanır. f. derin disleksi (deep dyslexia) okuma bozukluğu kelimeleri okurken semantik (anlamsal) hataların yapılmasını, anlamsız hecelerin bozuk okunmasını içerir. g. dikkat disleksisi (attentional dyslexia) görsel dikkat rahatsızlıklarından kaynaklanan okuma ve/veya yazma bozukluğu. h. fonolojik aleksi (phonological alexia) yazının sese dönüştürülmesindeki seçici bozukluktan kaynaklanan okuma bozukluğu. i. ihmal disleksisi (neglect dyslexia) metin içinde harf veya kelime dizilerinin ilk harflerini veya kalan bölümlerini tanıyamama ile karakterize okuma bozukluğu. Yaygın olarak sol yan ihmali olan hastalarda görülür. Ancak sağ yan ihmali bulunan vakalarda da rastlanabilmektedir. j. literal disleksi (literal dyslexia) yazılı harfleri tanıyamama ile karakterize okuma bozukluğu. k. merkezi aleksi (central alexia) fonolojik aleksi (phonological alexia), derin disleksi (deep dyslexia), saf aleksi (pure alexia), yüzeysel aleksiyi (surface alexia) içerir. Aleksi yanında afazik bozukluklar da bulunabilir. l. merkezi disleksi (central dyslexia) kelime formlarının, kelime anlamının veya konuşma mekanizmalarının harekete geçirmesine ilişkin okuma bozukluğu. Yüzeysel disleksi, semantik disleksi ve derin disleksiyi içerir. m. saf aleksi (pure alexia) bkz. agrafi olmaksızın aleksi. n. semantik aleksi (semantic alexia) yüzeysel aleksiyle ilişkilidir. Alışılmışın dışında sesletimi olan kelimelerin zihinde depolanmış simgelerinin (bir çeşit semantik bilgi) kaybolduğu tahmin edilmektedir. o. yüzeysel aleksi (surface alexia) bu okuma bozukluğunda kelimeler ancak “seslendirildiği” taktirde okunabilir ve anlaşılabilir.
